Η λιθίαση του ουροποιητικού είναι μία από τις πιο συχνές ουρολογικές παθήσεις, που σχετίζεται με το σχηματισμό λίθων (πέτρες) στα νεφρά, στους ουρητήρες ή στην ουροδόχο κύστη.
Οι λίθοι σχηματίζονται όταν τα ούρα είναι υπερκορεσμένα με κρυσταλλικές ουσίες όπως ασβέστιο, οξαλικό οξύ ή ουρικό οξύ και δεν υπάρχουν επαρκείς μηχανισμοί αναστολής αυτής της κρυστάλλωσης.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα εξαρτώνται από το μέγεθος και τη θέση της πέτρας:
-
Οξύς, έντονος κολικός πόνος στο πλάγιο μέρος της κοιλιάς ή τη βουβωνική χώρα,
-
Αίμα στα ούρα (αιματουρία),
-
Δυσκολία ή πόνος στην ούρηση,
-
Ναυτία, έμετος,
-
Σε σοβαρές περιπτώσεις, λοίμωξη του ουροποιητικού με πυρετό και ρίγη.
Διάγνωση
Η διάγνωση βασίζεται σε:
-
Λεπτομερές ιστορικό και φυσική εξέταση,
-
Υπερηχογράφημα νεφρών και κύστης,
-
Απλή ακτινογραφία σε ακτινοσκιερούς λίθους,
-
Αξονική τομογραφία χαμηλής ακτινοβολίας (CT χωρίς σκιαγραφικό), η πιο αξιόπιστη μέθοδος,
-
Ανάλυση αίματος και ούρων για έλεγχο νεφρικής λειτουργίας και μεταβολικών παραμέτρων.
Θεραπευτική Αντιμετώπιση
Η επιλογή θεραπείας εξαρτάται από το μέγεθος, τη θέση, τη σύσταση της πέτρας και τα συμπτώματα του ασθενούς.
Συντηρητική προσέγγιση
Σε μικρές πέτρες (<5mm) και χωρίς επιπλοκές:
-
Αυξημένη πρόσληψη υγρών (2-3 λίτρα ημερησίως),
-
Χορήγηση αναλγητικών για την ανακούφιση του πόνου,
-
Φαρμακευτική αποβολή της πέτρας με άλφα-αναστολείς (όπως η tamsulosin).
Η αυτόματη αποβολή είναι πιθανή σε μεγάλο ποσοστό τέτοιων περιπτώσεων.
Επεμβατικές Θεραπείες
Σε περιπτώσεις όπου η πέτρα προκαλεί έντονα συμπτώματα, απόφραξη ή λοίμωξη, ή όταν είναι μεγαλύτερη σε μέγεθος, προχωρούμε σε επεμβατική αντιμετώπιση.
Εξωσωματική Λιθοτριψία (ESWL)
-
Χρήση κρουστικών κυμάτων για διάσπαση της πέτρας.
-
Ιδανική για μικρούς ή μεσαίου μεγέθους λίθους στους νεφρούς ή τον ανώτερο ουρητήρα.
-
Μη επεμβατική μέθοδος αλλά με περιορισμένη αποτελεσματικότητα σε πολύ σκληρές ή μεγάλες πέτρες.
Ενδοσκοπικές Τεχνικές (Ουρητηροσκόπηση)
Η ουρητηροσκόπηση είναι η σύγχρονη θεραπεία εκλογής για πέτρες ουρητήρα και νεφρού, και διακρίνεται σε δύο βασικούς τύπους:
1. Άκαμπτη Ουρητηροσκόπηση
-
Χρησιμοποιείται για πέτρες που εντοπίζονται στον κατώτερο και μέσο ουρητήρα.
-
Μέσω της ουρήθρας και της κύστης, ένα άκαμπτο ουρητηροσκόπιο φτάνει μέχρι την πέτρα.
-
Με τη χρήση Laser (Holmium:YAG laser), η πέτρα θρυμματίζεται σε πολύ μικρά κομμάτια που είτε απομακρύνονται με ειδικά ενδοσκοπικά εργαλεία είτε αποβάλλονται φυσιολογικά με τα ούρα.
2. Εύκαμπτη Ουρητηροσκόπηση (RIRS – Retrograde Intrarenal Surgery)
-
Επιτρέπει την πρόσβαση σε όλες τις περιοχές του νεφρού μέσω της φυσικής οδού, χωρίς τομές.
-
Το λεπτό και εύκαμπτο ουρητηροσκόπιο, υπό άμεση όραση, φτάνει στο σημείο του λίθου στο νεφρό.
-
Η λιθοτριψία γίνεται με Holmium ή Thulium Fiber Laser, το οποίο προσφέρει εξαιρετική ακρίβεια και ελαχιστοποιεί τη βλάβη στους ιστούς.
-
Στις περισσότερες περιπτώσεις, τοποθετείται προσωρινά ένας ουρητηρικός καθετήρας (stent) για να εξασφαλιστεί η ομαλή αποχέτευση των ούρων.
Διαδερμική Νεφρολιθοτομή (PCNL)
-
Συνιστάται για πολύ μεγάλες ή σύνθετες πέτρες (π.χ. κοραλλιοειδείς λίθοι).
-
Γίνεται μέσω μιας μικρής τομής στο δέρμα και άμεσης πρόσβασης στο νεφρό.
-
Θρυμματίζονται οι πέτρες με υπερηχητικά ή πνευματικά εργαλεία και αφαιρούνται.
Η PCNL απαιτεί νοσηλεία, αλλά έχει εξαιρετικά αποτελέσματα για σύνθετες λιθιάσεις.
Πρόληψη
Η πρόληψη υποτροπών είναι κρίσιμη:
-
Καθημερινή λήψη επαρκών υγρών για αραιωμένα ούρα,
-
Μείωση πρόσληψης αλατιού και ζωικών πρωτεϊνών,
-
Εξατομικευμένη διαιτητική καθοδήγηση,
-
Μεταβολικός έλεγχος σε υποτροπιάζουσα λιθίαση,
-
Ανάλυση της πέτρας όταν είναι δυνατόν, για στοχευμένη πρόληψη.
Συμπερασματικά
Η λιθίαση του ουροποιητικού μπορεί να προκαλέσει σημαντική ενόχληση, αλλά με τις σύγχρονες ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές ουρητηροσκόπησης και την κατάλληλη φροντίδα, οι περισσότεροι ασθενείς επιστρέφουν σύντομα στην καθημερινότητά τους, αποφεύγοντας μακροχρόνιες επιπλοκές.